handelen in vertrouwen

In de afgelopen jaren is de belangstelling voor integriteitsvraagstukken toegenomen. Ook is de integriteit van bestuurders meer onder druk komen te staan als gevolg van allerlei maatschappelijke ontwikkelingen. Ook bleek uit eerder onderzoek van de rekenkamer dat er mogelijk sprake zou kunnen zijn van belangenverstrengeling bij subsidies en ontving de rekenkamer vragen over Integriteit bij het verstrekken van subsidies. Dit is voor de rekenkamer aanleiding geweest om een onderzoek uit te voeren naar integriteitsrisico’s in het subsidieproces.

Uit het onderzoek blijkt dat het college van B en W het belang van een goed integriteitsbeleid onderschat. Het denken in integriteit gebeurt onvoldoende. Er is geen beleid om een open cultuur te bevorderen waarin integriteit altijd ter sprake kan worden gebracht. Het ontbreekt aan een blijvende aandacht (wel een wettelijke verplichting) voor integriteit. Zo geven ambtenaren aan dat de ambtseed vaak het enige moment is waarbij stil wordt gestaan bij het onderwerp integriteit. Ook geven de ambtenaren aan dat zij wel behoefte hebben om vaker bij dit onderwerp stil te staan. Niet alleen het denken in integriteit schiet te kort, ook het integriteitsbeleid van de gemeente Rotterdam onvoldoende is ontwikkeld. De gemeente beschikt over alle wettelijke instrumenten, maar kent geen visie, doelen of plannen ten aanzien van integriteit. De instrumenten vormen geen samenhangend geheel waaruit blijkt welke ambities de gemeente op het gebied van integriteit nastreeft. Aandacht voor en een nadere uitwerking van bestuurlijke integriteit ontbreekt. Voor bestuurders is alleen een gedragscode opgesteld. Waarborgen voor bestuurlijke integriteit bevinden zich in beperkte mate alleen bij de screening van de bestuurders voorafgaand aan hun aanstelling.

Het risico op integriteitsschendingen in het proces wordt door bestuur en ambtenaren als laag ingeschat. Uit een enquête door de rekenkamer blijkt echter dat er wel degelijk integriteitsschendingen voorkomen. Ook wordt oneigenlijke druk ervaren bij het verlenen van een subsidie.  Alhoewel het college van B en W beschikt over verschillende maatregelen in het integriteitsbeleid (zoals een gedragscode, geschenkenregeling en toezicht op nevenfuncties) evenals in het subsidiebeleid (bijvoorbeeld de functiescheiding, meerdere ogen kijken mee en (verantwoordings-)informatie), blijkt dat in de praktijk niet altijd de maatregelen worden nageleefd. Zo blijkt uit het onderzoek onder meer dat: er regelmatig geen functiescheiding plaatsvindt, de screening voorafgaand aan indiensttreding te wensen overlaat, er geen toezicht is op de melding van nevenfuncties en integriteit niet in functionerings- en beoordelingsgesprekken aan de orde komt. Hierdoor neemt het risico op integriteitsschendingen fors toe.