ongefundeerd aan de slag

de Grote Kruising
Door Krimpen aan den IJssel loopt de Algeracorridor, de belangrijkste verbindingsroute tussen de Krimpenerwaard en de regio Rotterdam. Op deze route ligt een druk knooppunt: de grote kruising. Deze kruising is aan het verzakken als gevolg van een verouderde en verzwakte fundering. De gemeente Krimpen aan den IJssel is daarom het infrastructurele project De Grote Kruising gestart: vernieuwen van de fundering van de kruising en verbeteren van de doorstroming van het verkeer. In 2018 zijn de werkzaamheden gestart. De gehele operatie moet in 2022 afgerond zijn.

Het project de Grote Kruising vraagt grote investeringen en brengt risico’s met zich mee. De totale investering is begroot op bijna € 33 miljoen. De gemeente gaat er vanuit dat zij de kosten niet in haar eentje voor haar rekening hoeft te nemen; de Algeracorridor is immers van groot belang voor de hele regio. Daarom rekent de gemeente op bijdragen vanuit onder meer de provincie Zuid-Holland.

Uitvoeren van een dergelijk ingewikkeld en kostbaar project vraagt om passende besluitvorming en project- en risicomanagement. Uit onderzoek van de Rekenkamer Krimpen aan den IJssel blijkt dat hier wel wat kanttekeningen bij te zetten zijn. De doelstelling van het onderzoek is om de raad handvaten te bieden bij de besluitvorming over de volgende fase van het project: toekenning van het budget voor de uitvoering van de daadwerkelijke reconstructie van de kruising en de mobiliteitsmaatregelen.

haastige spoed
De gemeente is, vanwege de haast die volgens haar was geboden met het oog op calamiteiten, begonnen met de uitvoering van het project voordat er een uitgewerkt plan was. Ze heeft hiervoor een deel van het benodigde budget aangevraagd bij de raad. Met dit deelkrediet worden werkzaamheden uitgevoerd die voorsorteren op de rest van het project. De raad heeft hierdoor goedkeuring gegeven aan een project zonder dat helemaal duidelijk was wat precies de inhoud was, hoeveel het moest gaan kosten en hoe het gefinancierd ging worden. Dat de gemeente desondanks begonnen is met werkzaamheden is tegen de eigen regels, die stellen dat pas tot realisatie van een project overgegaan mag worden als de financiering rond is. Als de bijdrage van andere overheden tegenvalt kan het zijn dat projectonderdelen, zoals bepaalde fietsroutes, afvallen of dat het project tot extra kosten voor de gemeente leidt.

gebreken in het projectmanagement
In het projectmanagement ontbreekt het aan voldoende checks and balances omdat onvoldoende een scheiding is aangebracht tussen de taken en verantwoordelijkheden van bestuurders en van ambtenaren. Dit brengt het risico met zich mee dat degenen die het project uitvoeren te gedetailleerd worden aangestuurd en het beperkt de mogelijkheid om te escaleren. Dit wordt verergerd doordat er nog geen toereikende rapportagestructuur is opgetuigd en documenten zoals financiële raming en planning regelmatig worden aangepast. Voor de financiële aspecten is wel voorzien in onafhankelijke controle. Dit alles belemmert het zicht van de bestuurlijke opdrachtgever op de grote lijnen van het project daardoor ook zijn mogelijkheden om het project goed aan te sturen.

risicomanagement onvoldoende gestructureerd en geoperationaliseerd
Voor het project is een risicoanalyse uitgevoerd maar dit is niet goed genoeg gedaan. Het is nog onvoldoende concreet en het ontbreekt vooral aan een goede inschatting van de financiële risico’s en de uitwerking van concrete maatregelen om de projectrisico’s zoals uitloop en meerkosten te beheersen. Dit komt door de beperkte inbreng van financiële expertise. Risicomanagement maakt ook onvoldoende deel uit van de aansturing van het project.

raad wordt niet genoeg geïnformeerd
Het college had toegezegd de raad periodiek te informeren over de voortgang van het project maar heeft dit niet gedaan. De raad heeft er zelf ook onvoldoende op toegezien dat hij geïnformeerd werd door het college.

aanbevelingen
De raad moet nog een besluit nemen over het grootste deel van het benodigde krediet voor de uitvoering van het project. De rekenkamer beveelt aan dit budget pas toe te kennen als er een compleet projectplan beschikbaar is en als verbetering zijn aangebracht in de governance van het project. Het projectplan moet onder andere een inhoudelijke afbakening van het project bevatten, een weergave van kosten en financiering per projectonderdeel en de manier waarop over het project wordt gerapporteerd. Voor de projectstructuur betreft het vooral een duidelijke afbakening van verantwoordelijkheden, een passende rapportagestructuur en geoperationaliseerd risicomanagement.

bestuurlijke reactie en nawoord
Het college heeft gereageerd op de conclusies en aanbevelingen van de rekenkamer. In zijn reactie heeft het college de aanloop en context van het project voor het voetlicht gebracht. Het college onderschrijft de conclusies en aanbevelingen van de rekenkamer ten aanzien van de besluitvorming en het risicomanagement. Het plaatst wel kanttekeningen bij de conclusies en aanbevelingen over projectmanagent omdat het enkele van de vereisten niet passend acht bij de Krimpense gemeentelijke organisatie. De rekenkamer wijst in dat kader nogmaals op het belang van een goede beheersing van complexe en dure projecten.